Engelli Aylığı Engelli bireyler için genel rehber

Genel Açıklamalar

2022 sayılı Kanunun uygulanmasında;

a) Engel durumuna göre toplam engel oranı % 40 ile % 69 arasında olanlar "engelli",
b) Engel durumuna göre toplam engel oranı % 70 ve üzeri oranda olanlar ise "başkasının yardımı olmaksızın hayatını devam ettiremeyecek derecede engelli" olarak kabul edilir.

2022 sayılı Kanuna göre ihtiyacı olan kişi; hane içi gelirinin hane içindeki kişi sayısına bölünmesi sonucu kişi başına düşen geliri asgari ücretin üçte birinden az olan kişidir.

01 Ocak 2015- 30 Haziran 2015 döneminde geçerli olmak üzere asgari ücretin üçte biri: 286,32 TL

01 Temmuz 2015- 31 Aralık 2015 döneminde geçerli olmak üzere asgari ücretin üçte biri: 303,47 TL

2022 Sayılı Kanuna göre engelli maaşları şunlardır:

1) On sekiz yaş üstü engelli maaşı (engel oranı %70 ve üzerinde olanlar için)
2) On sekiz yaş üstü engelli maaşı (engel oranı % 40 ile % 69 arasında olanlar için)
3) On sekiz yaş altı engelli yakını maaşı

On Sekiz Yaş Üstü Engelli Maaşı ( %70 ve üzerinde engelli olanlar için) Bağlanma Şartları:

a) Başkasının yardımı olmaksızın hayatını devam ettiremeyecek şekilde engelli olduklarını ilgili mevzuatı çerçevesinde alınacak sağlık kurulu raporu ile kanıtlamış olmak.

b) 65 yaşını doldurmamış olmak üzere 18 yaşını doldurmuş Türk vatandaşı olmak.

c) Sosyal güvenlik kuruluşlarının herhangi birisinden her ne nam altında olursa olsun bir gelir veya aylık hakkından yararlanmamak.

d) Uzun vadeli sigorta kolları açısından zorunlu olarak sigortalı olunması gereken bir işte çalışmamak.

e) Nafaka bağlanmış ya da nafaka bağlanması mümkün olmamak.

f) Her ne nam altında olursa olsun her türlü gelirler toplamı esas alınmak suretiyle, hane içinde kişi başına düşen ortalama aylık gelir tutarı 16 yaşından büyükler için belirlenmiş olan asgari ücretin aylık net tutarının 1/3'ünden az olduğu ya da aynı tutardan fazla gelir sağlamasının mümkün olmadığı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları tarafından tespit olunarak ihtiyacı olduğuna karar verilmiş olmak.

Başkasının yardımı olmaksızın hayatını devam ettiremeyecek şekilde en az % 70 oranında engelli olanlara on sekiz yaş üstü engelli maaşı ihtiyaç hâli devam ettiği müddetçe (4.860) gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımından bulunacak tutarda ödenir.

On Sekiz Yaş Üstü Engelli Maaşı
(% 40 ile % 69 arasında engelli olanlar için) Bağlanma Şartları:

a) İlgili mevzuatı çerçevesinde alınacak sağlık kurulu raporu ile engelli olduklarını kanıtlamış olmak.

b) 65 yaşını doldurmamış olmak üzere 18 yaşını doldurmuş Türk vatandaşı olmak.

c) Talebine rağmen Türkiye İş Kurumu tarafından işe yerleştirilememiş olmak.

d) Sosyal güvenlik kuruluşlarının herhangi birinden her ne nam altında olursa olsun bir gelir veya aylık hakkından yararlanmıyor olmak.

e) Uzun vadeli sigorta kolları açısından zorunlu olarak sigortalı olunması gereken bir işte çalışmıyor olmak.

f) Nafaka bağlanmış ya da nafaka bağlanması mümkün olmamak.

g) Her ne nam altında olursa olsun her türlü gelirler toplamı esas alınmak suretiyle, hane içinde kişi başına düşen ortalama aylık gelir tutarı 16 yaşından büyükler için belirlenmiş olan asgari ücretin aylık net tutarının 1/3'ünden az olduğu ya da aynı tutardan fazla gelir sağlamasının mümkün olmadığı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları tarafından tespit olunarak ihtiyacı olduğuna karar verilmiş olmak.

Bu şartları taşıyan %40-69 arasında engelli olanlara Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları tarafından ihtiyacı olduğuna karar verilenlere ihtiyaçlık hâli devam ettiği müddetçe (3.240) gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımından bulunacak tutarda aylık bağlanır.

18 yaş üstü engelli maaşı alanlar Genel Sağlık Sigortalısı sayılırlar ve primleri SGK tarafından ödenir. On sekiz yaş altı engelli yakını maaşı

a) 18 yaşını doldurmamış Türk vatandaşı olmak.

b) Nafaka bağlanmış veya nafaka bağlanması mümkün olmamak.

c) Sosyal güvenlik kuruluşlarının herhangi birinden her ne nam altında olursa olsun bir gelir veya aylık hakkından yararlanmamak. d) Uzun vadeli sigorta kolları açısından zorunlu olarak sigortalı olunması gereken bir işte çalışan durumunda kendisine bakmakla yükümlü bir yakını bulunmamak.

e) İlgili mevzuatı çerçevesinde yetkili hastanelerden alınacak sağlık kurulu raporu ile toplam olarak en az % 40 oranında engelli oldukları kanıtlanmış olmak.

f) Engelli yakınlarının bakımını fiilen yürüten kişinin Türk vatandaşı olması.

g) Her ne nam altında olursa olsun her türlü gelirler toplamı esas alınmak suretiyle hane içinde kişi başına düşen ortalama aylık gelir tutarı 16 yaşından büyükler için belirlenmiş olan asgari ücretin aylık net tutarının 1/3'ünden daha az olduğu ya da aynı tutardan fazla gelir sağlamasının mümkün olmadığı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları tarafından tespit olunarak ihtiyacı olduğuna karar verilmiş olmak.

h) Kendisine maaş bağlanacak olan engelli yakınının engelli birey ile aynı hanede oturuyor olması şarttır.

i) Kendisine maaş bağlanacak engelli yakınının % 70 ve üzerinde engelli olması halinde engelli yakını maaşı bağlanmaz.

Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları tarafından muhtaç olduğuna karar verilenlere muhtaçlık hâli devam ettiği müddetçe ve bakım ilişkisini fiilen gerçekleştirmeleri kaydıyla, (3.240) gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımından bulunacak tutarda aylık bağlanır.

18 yaş altı engelli çocuklar Genel Sağlık Sigortalısı sayılırlar.18 yaşından küçük engellilerin bakımı amacıyla aylık bağlanacak kişilerden genel sağlık sigortalısı veya bakmakla yükümlü olunan kişi durumunda olmayanlar 5510 Sayılı Kanuna göre sigortalı olurlar. Bu işlem için Genel Müdürlük tarafından muhtaçlık kararı verilen ve maaş bağlanacak engelli yakını sistem üzerinden Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilirler.

2022 sayılı Kanun kapsamında verilen aylıklara ilişkin olarak vatandaşlar ALO 144 Sosyal Yardım Hattını arayarak başvuru durumu sorgulama, ödeme bilgisi öğrenme ve benzeri işlemlerini gerçekleştirebileceklerdir. Sabit ve mobil hatlardan 144 tuşlandığında ücretsiz olarak aranabilen Alo Sosyal Yardım Hattı ile sosyal yardıma ihtiyacı olan vatandaşlara profesyonel iletişim desteği sağlanmaktadır.

Engelli Aylıkları Aşağıda Belirtilen Hallerde Kesilir:

a) Ölüm: Ödeme dönemleri öncesi sistem aracılığıyla yapılan merkezi sorgulamalar neticesinde öldüğü tespit edilenlerin aylıkları sistem tarafından feshedilir. Ancak kişinin ölmeden önce hak etmiş olduğu aylıklar, varisleri tarafından noterden ya da mahkemeden alınmış veraset ilamı (mirasçılık belgesi) ve Veraset İntikal Vergisinden muaf olunduğuna ya da ödendiğine dair belge ile talep edilmesi halinde "Varis Eklenmesine" şeklinde Mütevelli Heyet Kararı alınarak izleyen ilk ödeme döneminde ödenir.

b) Feragat

c) 18 yaş altı engelli yakını aylığı alanlar için engellinin 18 yaşını doldurması.

ç) 18 yaş altı engelli yakını aylığı alanlar için bakıcı ile bakılanın aynı hanede ikamet etmediğinin veya aynı hanede ikamet etse dahi fiili bakımın gerçekleşmediğinin ya da aylığın engelli için kullanılmadığının tespit edilmesi.

d) Türk vatandaşlığından çıkarılma ya da Türk vatandaşlığı muhafaza edilmeksizin yabancı memleket uyruğuna girilmesi.

e) Engelli bireyin sigorta kollarından her hangi birinden işe girmesi.

f) Kamu veya özel kurum ve kuruluşlarda iaşe ve ibateleri dâhil olmak üzere sürekli bakımlarının yapılması.

g) Malları ve gelirleri devredilerek bir sözleşmeyle gerçek veya tüzel kişilerce kendilerine bakılıyor olunması.

h) Nafaka alabilecek olması ya da ihtiyaçlık sınırına eşit veya üzerinde hane içinde kişi başına düşen gelir elde edebilecek olması ya da başka sebeplerle ihtiyacı olma halinin ortadan kalktığının tespit edilmesi.

ı) Aylığın 1 yıl boyunca aralıksız olarak alınmaması.

i) Bu tespitlerden birinin yapıldığı tarihi takip eden ilk ödeme döneminin başından itibaren kesilir.

Aylığı kesilenlerin yeniden aylık talebinde bulunmaları halinde başvurular yeni başvuru olarak değerlendirilir. Engelli sağlık kurulu raporu geçerlilik süresi "sürekli" olanların kesilme tarihinden itibaren beş yıl içerisinde aylık talebinde bulunmaları halinde rapor istenilmez.

Adres değişikliklerinin, gelir artışının SYDV ye mutlaka bildirilmesi gerekir.

Aylık almakta olanlar veya aylık sahiplerinin eş, anne, baba, vasi, kayyum, veli veya vekilleri, aylıkların kesilmesini gerektiren durumları üç ay içinde Vakfa bildirmekle yükümlüdürler.

Nafakaya ilişkin haklar saklı kalmak kaydıyla, 2022 sayılı Kanun uyarınca bağlanan aylıklar kişinin rızası olsa bile haczedilemez, başkasına devir ve temlik edilemez.

İhtiyaçlık Durumunun Hesaplaması

Yönetmeliğin Geçici 1.Maddesine göre ilgili Bakanlık tarafından Puanlama Formülü uygulamaya geçinceye kadar ihtiyaçlık durumu; gelir, servet ve harcamalar esas alınarak aşağıdaki şekilde belirlenir:

a) Hanenin gelirine ilave edilecekler:

1) Tespit/beyan edilen aylık net maaş, ücret, nafaka, yevmiye ve diğer gelirlerin yıllık tutarının aylık ortalaması,

2) Hanenin ikamet ettiği konut haricinde diğer konutları için (takdir edilen/beyan edilen) rayiç bedelinin 240'ta biri ve (takdir edilen/beyan edilen) kira getirisinin toplamı,

3) İkamet edilen konut haricindeki konut için kira geliri elde edilmiyorsa veya kira geliri beyan edilmiyorsa konutun rayiç bedelinin 120'de biri,

4) Dükkânlar için rayiç bedelin 240'ta biri ve (takdir edilen/beyan edilen) kira getirisinin toplamı,

5) Dükkân için kira geliri elde edilmiyorsa veya kira geliri beyan edilmiyorsa dükkânın rayiç bedelinin 120'de biri,

6) Hanenin arazi, tarla ve benzeri için rayiç bedelin 240'ta biri ve (takdir edilen/beyan edilen) aylık (zirai/ticari/kira ve benzerleri) getirisinin toplamı,

7) Hanenin binek aracı için aracın kasko/rayiç bedelinin 120'de biri,

8) Hanenin ticari/ zirai amaçlı aracı için aracın kasko bedelinin 120'de biri, kasko bedelinin belirlenememesi halinde ise rayiç bedelinin 120'de biri ile bu araçların (takdir/beyan edilen) aylık (zirai/ticari/kira ve benzerleri) getirisinin toplamı,

9) Hanenin büyük ve küçükbaş hayvanları için il/ ilçe gıda tarım ve hayvancılık müdürlüklerinden temin edilen yıllık getiri miktarının aylık tutarı,

10) Hanenin tespit/beyan edilen banka mevduatları için aylık faiz getirisinin iki katı tutar,

11) Hane içinde yaşayıp yaşlı ve engelli maaşı alanlar hariç olmak üzere; evde bakım ödemelerinin tamamı dahil, sürekli ve düzenli olarak alınan şartlı eğitim yardımı, şartlı sağlık yardımı, eşi vefat etmiş kadınlara yönelik yardım, burs, harçlık gibi nakdî olarak verilmekte olan sosyal yardımların aylık ortalaması,

12) Aynı hanede ikamet etmemesine rağmen nafaka yükümlüleri tarafından sağlanan destek tutarı,

13) Tarımsal destek geliri tutarı,

14) Uzun vadeli sigorta kolları açısından zorunlu olarak sigortalı olmayı gerektirecek şekilde çalışanların gelirleri,

15) Diğer gelirlerin toplamının aylık ortalaması,

16) Vergi indirimlerinden faydalanılarak alınan ve engelli adına kayıtlı olan araçlar için vergiler indirilmiş tutarın 120'de biri dikkate alınarak hanenin geliri hesaplanır

b) Hanenin harcama durumu;

Emsal kira bedeli hariç gıda, giyim, ısınma, eğitim, sağlık, ulaşım, eğlence ve benzerlerine yapılan yıllık ödemelerin aylık ortalaması dâhil edilerek yapılan hesaplama ile belirlenir.

Harcamalar, hanenin gelir seviyesinin bir göstergesi olarak dikkate alınır. Emsal kira bedeli hesaplanacak gelir tutarından çıkarılır. Ancak diğer giderler hiçbir şekilde çıkarılamaz

Hanenin tespit/beyan edilen harcamalarının hane gelirinin toplamına göre tespit edilen gelir tutarından fazla olması durumunda harcama ve gelir arasındaki fark gelire eklenir.

Hane gelirinin toplamı beyan/tespit edilen harcama düzeyinin üzerinde olması durumunda harcamalar gelire eklenmez.